VÒNG TRÒN NĂNG LỰC

Vòng tròn năng lực: đứng ở trong hay bước ra ngoài?
Tác giả: Đào Trung Thành

Vòng tròn năng lực là gì và tại sao nó quan trọng?

Vòng tròn năng lực là một mô hình tư duy (mental model) giúp giảm thiểu nguy cơ thất bại do tự tin thái quá bằng việc có một cái nhìn thực tế về điểm mạnh của bạn. Thuật ngữ này lần đầu tiên được Warren Buffett phát biểu:
“Hãy biết vòng tròn năng lực của bạn và gắn bó với nó. Kích thước của vòng tròn đó không quan trọng lắm; mà biết ranh giới của nó là yếu tố sống còn." (“Know your circle of competence, and stick within it. The size of that circle is not very important; knowing its boundaries, however, is vital.”)

Bằng cách vạch ra vòng tròn năng lực của mình, Buffett đã giảm thiểu rủi ro liên quan đến việc đưa ra các quyết định đầu tư kém cỏi trong những lĩnh vực mà ông ít kinh nghiệm. Buffett cho rằng thành công tài chính vượt trội của mình là do tuân thủ mô hình tư duy này. Tự cho rằng mình có ít kinh nghiệm chuyên môn về công nghệ, ông nói: “ Tôi không hiểu (công nghệ)” hoặc “Tất cả các bạn bỏ tiền vào những cổ phiếu dot-com phải thông minh hơn tôi, bởi tôi không kiếm được gì từ chúng.” Ông đã không đầu tư vào những cổ phiếu công nghệ.

Để xác định vòng tròn năng lực của mình, bạn phải hiểu năng lực thực sự của mình nằm ở đâu, không cho phép những niềm tin chủ quan thổi phồng khả năng của bạn (Hiệu ứng Dunning-Kruger). Để xác định phạm vi năng lực của mình, bạn cần phải có một cái nhìn thực tế về khả năng, trình độ chuyên môn hoặc sự thông thạo của mình đối với một chủ đề. Quá trình phản tư (self-reflection) này sẽ cho phép bạn khám phá những lĩnh vực mà bạn có kiến thức và kinh nghiệm sâu so với những lĩnh vực mà bạn chỉ có kiến thức cơ bản hoặc ở mức độ bề nổi.

Tom Watson, cựu Chủ tịch của IBM cũng từng nói:
“Tôi không phải là thiên tài. Tôi chỉ thông minh ở một số lĩnh vực - nhưng tôi lựa chọn tập trung vào những lĩnh vực đó”
Tập trung vào những gì mình biết rõ giúp bạn có lợi thế hơn so với đối thủ cạnh tranh và ngăn bạn mắc sai lầm. Bạn kiên trì đào sâu kỹ năng và đứng trong vòng tròn năng lực, bạn có thể trở thành thông minh như Warren Buffett!

Nhưng đồng xu nào cũng có mặt trái.

Tuy nhiên, Buffet đã từng tiếc nuối khi bỏ qua cơ hội đầu tư vào cổ phiếu Microsoft. Sau này ông đã thay đổi và mua cổ phiếu Apple. Buffet có thể thu về hơn 120 tỷ USD trên giấy tờ khi cổ phiếu của gã khổng lồ công nghệ Apple phá vỡ kỷ lục, đạt vốn hóa thị trường 3.000 tỷ USD. IBM cũng đã thay đổi chiến lược kinh doanh của mình, không còn tập trung quá mức vào mảng thiết bị máy tính lớn nữa.
Vào năm 2015, Tiến sĩ Ikhlaq Sidhu (UC Berkeley) và Tiến sĩ Paris de l’Etraz (Trường Kinh doanh IE), đã nghiên cứu về tác động của việc duy trì trong vùng an toàn (comfort zone) đối với các doanh nhân. Họ đưa ra giả thuyết rằng những người ở trong vùng an toàn sẽ không cảm thấy rủi ro, và do đó những tiến bộ sẽ không được thực hiện. Họ giải thích: "Tiềm năng của một doanh nhân hoặc nhà đổi mới có tương quan nhiều với khả năng chịu đựng sự không chắc chắn."

Nghĩa là nếu bạn đứng mãi trong vòng tròn năng lực thì có thể bạn sẽ ở trong vùng an toàn, thoải mái và do đó sẽ giảm mức chịu đựng với những điều bất ngờ của một thế giới VUCAH hiện nay.

Như vậy, vấn đề cần thiết là cân bằng giữa việc bám chắc vào vòng tròn năng lực và luôn bỏ ngỏ khả năng bước ra ngoài. Người ta khuyên bạn nên sử dụng nguyên lý Pareto cho vấn đề này:

1. Xác định giới hạn của vòng tròn năng lực của bạn để đảm bảo tính ổn định. Bằng cách dành 80% thời gian cho lĩnh vực chuyên môn của mình, bạn có khả năng đạt được những tiến bộ ổn định, có lợi cho sự nghiệp và cuộc sống cá nhân của mình. Thời gian làm việc trong phạm vi năng lực của bạn cũng giống như việc tạo ra một mạng lưới an toàn cho chính bạn.

2. Đẩy xa ranh giới của bạn. Dùng 20% thời gian còn lại để khám phá những lĩnh vực mới, thú vị có thể tiềm ẩn rủi ro cao hơn. Học những kỹ năng mới, đặt ra những mục tiêu tham vọng, tham gia dự án mà bạn không quen thuộc. Thời gian làm việc bên ngoài phạm vi năng lực của bạn là lúc hiệu suất của bạn có cơ hội được cải thiện theo cấp số nhân.

Tác giả: Đào Trung Thành